Wraz z nadejściem cieplejszych miesięcy temat bezpieczeństwa pracy w wysokich temperaturach staje się szczególnie aktualny. Upały, które w ostatnich latach coraz częściej dają się we znaki również w naszej strefie klimatycznej, wpływają nie tylko na komfort, ale także przede wszystkim na zdrowie i wydajność pracowników. Jakie obowiązki w tym zakresie ma pracodawca? Kiedy powinien zapewnić dodatkowe przerwy i napoje? Czy są przepisy określające maksymalną dopuszczalną temperaturę w miejscu pracy?
Na te i inne pytania odpowiada Marek Maszewski – główny specjalista ds. BHP i koordynator Działu BHP SEKA S.A. W rozmowie z magazynem SEKA przybliża obowiązujące przepisy, dobre praktyki oraz praktyczne sposoby na zapewnienie pracownikom bezpiecznych i komfortowych warunków pracy w okresie letnim. To lektura obowiązkowa nie tylko dla pracodawców, ale także dla osób odpowiedzialnych za BHP w firmach – zwłaszcza w kontekście zmieniających się warunków klimatycznych.
Prawo nie określa maksymalnej temperatury w pomieszczeniach pracy. Wyjątkowe przepisy dotyczą tylko pracowników młodocianych. Jak oceniać sytuację i zachować dobrostan pracowników, będąc odpowiedzialnym pracodawcą?
Prawo w Polsce obecnie nie wyznacza maksymalnej granicznej temperatury w pomieszczeniach pracy, w tym szczególnie w związku z występującymi w okresach letnich upałami. Wyjątek dotyczy młodocianych – tu granicą jest 28°C i wilgotność do 65%.
Aktualnie w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej są prowadzone prace nad uregulowaniem tej tematyki. Projekt jest na etapie konsultacji społecznych, więc możliwe, że wejdą w życie szczegółowe wymogi. Do tego czasu pracodawcy podejmują działania na rzecz zapewnienia optymalnych parametrów środowiska pracy na podstawie zapisów Kodeksu pracy, które nakazują chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. Pracodawca jest zobowiązany do organizacji pracy w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki wykonywania czynności służbowych.
Do oceny prawidłowości warunków pracy wykonuje się pomiary wskaźnika obciążenia termicznego (WBGT), biorące pod uwagę – oprócz temperatury w pomieszczeniu – również wilgotność względną i przepływ powietrza w odniesieniu do wydatku energetycznego na danym stanowisku pracy. Pomiar odnoszony jest do ośmiogodzinnego czasu pracy.
Szacunkowo można przyjąć, że dla zachowania komfortu cieplnego średnia temperatura w pomieszczeniach przy wykonywaniu pracy lekkiej (biurowej) nie powinna przekraczać 29°C, a przy pracy o umiarkowanym wysiłku – tzw. średnio ciężkiej, np. prace magazyniera z wykorzystaniem urządzeń transportowych i przy przestrzeganiu norm dźwigania – średnio nie więcej niż 26°C.
Zazwyczaj w ciągu dnia pracy pomieszczenie od rana stopniowo się nagrzewa, więc średnia temperatura z całej dniówki bardzo rzadko w naszym klimacie zbliża się do wskazanych poziomów.
Gdy temperatura powietrza gwałtownie wzrasta, rekomenduję stosowanie częstszych przerw na wypoczynek. W miarę możliwości w klimatyzowanym pomieszczeniu, ale nie jest to bezwzględnie wymagane przepisami. Można też rozważyć zmianę godzin pracy (najczęściej na wcześniejsze), by większa ich część przypadała poza porą przewidywanych upałów.
Jakie działania powinien podjąć pracodawca w miejscu pracy, aby ograniczać niebezpieczeństwo wynikające z wysokich temperatur?
Dla zachowania bezpieczeństwa, aby uniknąć zagrożenia dla zdrowia lub nawet życia pracowników, należy ustalić wydatek energetyczny na stanowiskach pracy oraz wskaźnik obciążenia termicznego (WBGT) – ten drugi mierzą uprawnione laboratoria. Wiążące decyzje odnośnie do działań profilaktycznych podejmuje się na podstawie wyników pomiarów. Nie jest to jednak postępowanie często praktykowane, gdyż upały są najczęściej zjawiskiem dość krótkotrwałym – nim przedsiębiorca zdąży uzgodnić termin pomiaru, stan faktyczny ulega zazwyczaj normalizacji.
Sytuacja się zmienia, jeśli temperatura jest wysoka z powodu stosowanych procesów technologicznych, np. w hutach albo piekarniach. Rozwiązaniem często przyjmowanym i stosowanym przez pracodawców są wydzielone pomieszczenia z niższymi temperaturami (tzw. pomieszczenia odpoczynku), dodatkowe przerwy w pracy oraz zapewnienie pracownikom zimnych napojów wzbogaconych w sole mineralne i witaminy.
Pracodawca ma obowiązek konsultowania z pracownikami lub ich przedstawicielami – w trybie przyjętym w danej firmie – działań dotyczących rozpoznania i typowania czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy oraz wykonywania badań, pomiarów i pobierania próbek tych czynników na stanowisku pracy.
W razie wystąpienia wysokich temperatur pracodawca, oprócz standardowych obowiązków wynikających m.in. z Kodeksu pracy i prawa budowlanego, ma dodatkowe powinności zapisane w aktach wykonawczych do nich, w szczególności w rozporządzeniu w sprawie posiłków profilaktycznych i napojów.
Kto z firmy powinien śledzić prognozy pogody, aby przygotować firmę do działania, tj. zapewnienia napojów oraz innej potencjalnie potrzebnej opieki?
Jeśli temperatura w pomieszczeniu pracy spowodowana warunkami atmosferycznymi przekracza 28°C (nie dotyczy to średniej temperatury, ale występującej), pracodawca ma obowiązek zapewnienia pracownikom napojów. Oczywiście wskazanie konkretnych osób realizujących w jego imieniu te zadania zależy od organizacji danego przedsiębiorstwa.
Pracownicy, którzy odczuwają zawroty głowy, duszność lub inny negatywny wpływ temperatury na ich samopoczucie, powinni zgłosić to przełożonym, schłodzić wodą twarz i – w miarę możliwości – skorzystać z prysznica. Zaleca się także odpocząć w pozycji siedzącej pod nadzorem, aby zapewnić pomoc w razie zasłabnięcia. W przypadku gdy objawy nie ustępują, należy skierować pracownika do lekarza, a gdy zajdzie taka potrzeb – wezwać pogotowie.
Jakie zalecenia dotyczące wyposażenia stanowisk i ubioru pracowników pojawiają się w kontekście pracy w wysokich temperaturach?
Jeśli chodzi o rozwiązania profilaktyczne, wskazane jest doposażenie stanowisk pracy w wentylatory przenośne, zabezpieczenie okien od strony południowej folią odbijającą promienie słoneczne oraz zadbanie o przewiewną odzież roboczą, np. krótkie spodenki, t-shirt – jeśli jest to możliwe bez negatywnego wpływu na bezpieczeństwo. Nie można zastępować obuwia ochronnego obuwiem lekkim, bez właściwych parametrów ochrony.
Kluczową rolę odgrywa zapewnienie dużej ilości wody mineralnej. Powinny to być min. 2–3 litry dziennie na pracownika, wodę należy pić często, w małych porcjach.
Zalecam potwierdzenie aktualności przeglądu urządzeń wentylacyjnych – częstotliwość kontroli wskazuje dokumentacja techniczna wykorzystywanych urządzeń. Ponadto warto zweryfikować aktualność badań profilaktycznych pracownika.
Czy w przypadku nadmiernego gorąca można w ogóle nie pójść do pracy?
Pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego, kiedy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy, ponieważ stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika. Przepisy nie określają maksymalnej dopuszczalnej temperatury, więc pracownik nie może odmówić przyjścia do pracy tylko z powodu upału. Może jednak zgłosić pracodawcy swoje złe samopoczucie spowodowane nadmierną temperaturą, poprzedzając ewentualną nieobecność rekomendacją lekarską.
A jeśli z powodu upału w pracy źle się poczujemy, czy możemy się zwolnić?
Każdorazowo, kiedy pracownik czuje, że jego zdrowie jest zagrożone, powinien zgłosić to przełożonemu i – jeśli ww. działania zaradcze nie przynoszą efektów – udać się do lekarza w celu sprawdzenia, czy stan zdrowia umożliwia kontynuowanie czynności służbowych w warunkach występujących w miejscu pracy.
0
0
Głos/y
Ocena artykułu
