Z dniem 1 stycznia 2025 roku weszła w życie nowelizacja Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR 2025). Zgodnie z obowiązującymi zasadami, postanowienia najnowszej wersji obowiązują fakultatywnie od 1 stycznia 2025 roku, natomiast stosowanie nowych przepisów stanie się obowiązkowe od 1 lipca 2025 roku.
W związku z powyższym, pragniemy zwrócić szczególną uwagę na konieczność przeszkolenia pracowników uczestniczących w procesach związanych z obrotem towarami niebezpiecznymi. Obowiązek szkoleniowy dotyczy w szczególności osób pełniących funkcje m.in. pakującego, nadawcy, odbiorcy, załadowcy, rozładowcy oraz a także przewoźników pracowników magazynowych, specjalistów ds. BHP i transportu oraz osób przygotowujących dokumentację przewozową.
Obowiązek szkolenia – podstawa prawna
Zgodnie z przepisami:
- pkt 1.3 Umowy ADR wyraźnie określa, że każda osoba uczestnicząca w przewozie towarów niebezpiecznych musi zostać odpowiednio przeszkolona zgodnie z zakresem swoich obowiązków.
- Zgodnie z Kodeksem pracy, pracodawca jest zobowiązany do zapewnienia pracownikom szkoleń z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, dostosowanych do rodzaju wykonywanych zadań.
- Zgodnie z ustawą z dnia 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych, uczestnicy przewozu, w tym przedsiębiorcy i osoby wykonujące czynności przygotowawcze, są zobowiązani do działania zgodnego z przepisami ADR oraz zapewnienia, że osoby wykonujące czynności zostaną odpowiednio przeszkolone.
Brak realizacji tego obowiązku może prowadzić nie tylko do naruszenia przepisów prawa, ale także do poważnych zagrożeń na stanowisku pracy w przedsiębiorstwie.
Nieprzeszkolony pracownik, nieposiadający aktualnej wiedzy z zakresu ADR, naraża siebie i innych na szereg poważnych zagrożeń. W praktyce najczęstsze sytuacje wypadkowe wynikające z braku kompetencji obejmują:
Wycieki substancji niebezpiecznych
W wyniku nie właściwego postępowania podczas załadunku, oznakowania opakowań lub braku znajomości właściwości chemicznych substancji może dojść do rozszczelnienia pojemników. W konsekwencji takich nieprawidłowości może dojść do:
- kontaktu skóry lub dróg oddechowych z substancjami żrącymi,
- wycieku gazów łatwopalnych (ryzyko wybuchu),
- skażenie środowiska i pomieszczeń magazynowych.
Zapłon lub wybuch
Substancje łatwopalne (klasa 3 ADR – np. benzyna, aceton) oraz gazy pod ciśnieniem (klasa 2 – propan, butan) stwarzają poważne zagrożenie zapłonu. Błędy w magazynowaniu, nieprawidłowe rozładunki oraz brak stosowania środków ochrony mogą doprowadzić do:
- wybuchów,
- pożarów,
- urazów wśród pracowników.
Niebezpieczne i gwałtowne reakcje chemiczne
Bez podstawowej wiedzy o klasyfikacji materiałów ADR, może dojść do nieświadomego połączenia niekompatybilnych substancji chemicznych.
Przykładowo:
- zmieszanie utleniacza (klasa 5.1 – np. nadtlenek wodoru) z materiałem palnym może skutkować gwałtowną reakcją i samozapłonem,
- błędne składowanie substancji reaktywnych w jednym kontenerze może prowadzić do generowania toksycznych gazów.
Zatrucia
W sytuacji niedostatecznej znajomości w zakresie oznaczeń i wymagań ochrony osobistej podczas pracy z substancjami o właściwościach toksycznych (klasa 6.1 – np. cyjanki, pestycydy) może dojść do:
- ostrego zatrucia drogą oddechową,
- skażenia skóry i odzieży,
- konieczności hospitalizacji lub długotrwałego leczenia.
Urazy podczas manipulowania ładunkiem
Brak odpowiedniego przeszkolenia z zakresu procedur bezpiecznego załadunku i rozładunku może prowadzić do:
- przygniecenia ładunkiem nieprawidłowo umieszczonym w pojeździe,
- urazów,
- wypadków podczas wewnątrz zakładowego transportu towarów niebezpiecznych z użyciem np. wózka jezdniowego.
Znaczenie systematycznego szkolenia
Międzynarodowa umowa ADR jest aktualizowana co dwa lata, a każda nowelizacja wprowadza liczne zmiany np.: w klasyfikacji substancji, wymaganiach dotyczących opakowań, oznakowania, dokumentacji czy wymagań wobec uczestników transportu. Brak znajomości tych zmian sprawia, że nawet wcześniej przeszkolony pracownik może nieświadomie naruszać przepisy i standardy bezpieczeństwa.
W związku z powyższym szkolenia okresowe dla pracowników biorących udział w transporcie towarów niebezpiecznych powinno być:
- regularne i obowiązkowe,
- dostosowane do stanowiska oraz charakteru działalności przedsiębiorstwa,
- prowadzone przez wykwalifikowanych instruktorów, posiadających aktualną wiedzę prawną i praktyczną,
- zakończone egzaminem weryfikującym nabyte umiejętności.
Dodatkowe obowiązki pracodawcy
Zgodnie z wymaganiami Kodeksu pracy, pracodawca ma obowiązek:
- ocenić ryzyko zawodowe i poinformować pracowników o zagrożeniach,
- organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne warunki pracy.
Powyższych obowiązków nie da się zrealizować bez odpowiedniego przeszkolenia pracowników – zwłaszcza gdy mowa o substancjach niebezpiecznych, których charakter wymaga m.in. precyzyjnej znajomości klasyfikacji ADR oraz właściwego postępowania na każdym etapie produkcji oraz stosowania.
Mając na uwadze powyżej opisane ryzyko oraz zbliżający się termin implementacji umowy ADR, rekomendujemy:
- zaplanowanie i przeprowadzenie szkoleń uzupełniających dla wszystkich osób zaangażowanych w procesy pracy z użyciem towarów niebezpiecznych,
- weryfikację procedur wewnętrznych zgodnie z aktualną wersją umowy ADR.
SEKA wspiera pracodawców w zakresie:
- organizacja szkoleń – zarówno z obszaru pełnych wymagań ADR, jak i z zastosowania wyłączeń z powyższych wymagań, które mogą zmniejszyć obciążenie finansowe przedsiębiorcy, bez obniżenia poziomu bezpieczeństwa,
- przygotowanie materiałów szkoleniowych,
- doradztwo w zakresie zmian wynikających z ADR 2025,
- przeprowadzenia audytu zgodności z przepisami transportu materiałów niebezpiecznych.
Agnieszka Paszyn
Ekspertka SEKA w zakresie bezpieczeństwa pracy. Specjalizuje się w szkoleniach bezpieczeństwa magazynowania chemikaliów i transportu towarów niebezpiecznych zgodnych z ADR.
Kontakt w sprawie szkoleń: dzialszkolenia@seka.pl
0
0
Głos/y
Ocena artykułu
