Obowiązek wdrożenia wymogów zrównoważonego rozwoju i raportowania sprawia, że firmy będą musiały jeszcze uważniej przyglądać się temu, w jaki sposób wpływają na otoczenie i planują swoją strategię rozwoju. Jednak nowe wymagania nie przynoszą tylko nowych obowiązków dla firm. Ich spełnienie daje też wymierne korzyści. A to znaczy, że wiele może zależeć od tego, czy mamy w organizacji dobrze przygotowanego do swojej roli managera lub koordynatora ESG, który będzie odpowiedzialny za zbieranie, analizę i raportowanie danych, współpracę z otoczeniem biznesowym i szybkie reagowanie na zachodzące zmiany. O wszystkich najważniejszych kwestiach związanych z ESG rozmawiamy z Ewą Chodowską – ekspertką ESG, która jest mentorką nowego kursu SEKA „Manager ESG”.
Zacznijmy od rozszyfrowania skrótu ESG. Co on oznacza?
ESG to skrót od angielskich słów: environmental, social (responsibility) i (corporate) governance. Uwzględnianie czynników ESG w zarządzaniu przedsiębiorstwem oznacza uwzględnianie wpływu, jaki wywiera ów podmiot na środowisko, społeczną odpowiedzialność i ład korporacyjny, oraz wzięcie pod uwagę wpływu tych czynników na funkcjonowanie danego przedsiębiorstwa.
Mówiąc o ESG, często posługujemy się też pojęciem „zrównoważony rozwój”. To solidarność międzypokoleniowa, która polega na znajdowaniu takich rozwiązań gwarantujących dalszy wzrost, które pozwalają na aktywne włączenie w procesy rozwojowe wszystkich grup społecznych, dając im jednocześnie możliwość czerpania korzyści ze wzrostu gospodarczego.
Wcześniej był już CSR. Co nowego wnosi ESG?
W pewnym uproszczeniu można powiedzieć, że koncepcja ESG bazuje na idei CSR (corporate social responsibility), czyli społecznej odpowiedzialności biznesu. CSR jednak kojarzony jest najczęściej z działaniami związanymi ze wzmacnianiem reputacji – w tym charytatywnymi – i rzeczywiście na ogół nie dotyczył podejmowania mierzalnych zobowiązań, a przynajmniej nie wynikały one z przepisów prawa bądź wyraźnych oczekiwań kontrahentów. Obecnie wymogi ESG wiążą się z podejmowaniem konkretnych zobowiązań oraz monitorowaniem i raportowaniem rezultatów działań podjętych przez organizację, a także weryfikacją stanu wdrożenia i przestrzegania wymagań w zakresie zrównoważonego rozwoju w naszym otoczeniu biznesowym.
Co daje firmom uwzględnianie czynników ESG w swojej działalności?
Czy są to tylko korzyści wizerunkowe?
To znacznie więcej. Powiedziałabym, że to realna możliwość szczegółowej, dogłębnej analizy szans i ryzyk biznesowych – własnych oraz otoczenia biznesowego – konkurencji, kontrahentów, dostawców. Uwzględnienie ESG w działalności przedsiębiorstwa pozwala na uzyskanie wiedzy o tym, w jaki sposób wpływamy na otoczenie w trzech wymiarach ESG, a zatem pozwala ocenić szanse – perspektywy biznesowe – oraz nawet potencjalne ryzyka dla naszego biznesu.
Co więcej, pozwala uczynić to zarówno w krótko-, średnio-, jak i długoterminowym horyzoncie czasowym. Zintegrowanie czynników zrównoważonego rozwoju do działalności przedsiębiorstwa ma wpływ na jego wartość i pozycję konkurencyjną; przekłada się na jego pozycję finansową.
Jakie inne, bieżące korzyści oprócz wiedzy i możliwości analizy może uzyskać przedsiębiorstwo dzięki temu, że włączy czynniki ESG do swojej działalności, będzie je monitorować i raportować?
Niezależnie od tego, czy dane przedsiębiorstwo jest objęte obowiązkowym raportowaniem, może się okazać, że dokonanie wewnętrznej analizy własnej działalności pod kątem poszczególnych kryteriów ESG bardzo się przyda we współpracy z kontrahentami – zwłaszcza tymi, którzy są zagranicznymi korporacjami czy podmiotami np. z rynku niemieckiego. Te podmioty już teraz przyjęły zobowiązania w zakresie badania spełnienia wymogów ESG u swoich kontrahentów – opracowały w tym celu szczegółowe, rozbudowane kwestionariusze, obejmujące szereg praktycznych pytań, w szczególności w aspektach środowiskowych i społecznych, takich jak relacje z pracownikami, zleceniodawcami, kontrahentami, dostawcami, społecznościami lokalnymi. Obserwujemy, że ESG jest swego rodzaju must-have nawet dla tych, którzy formalnie nie są objęci obowiązkiem raportowania.
Co to dokładnie znaczy?
Na przykład może się zdarzyć, że nasza oferta zostanie odrzucona w procesie przetargowym z uwagi na brak spełnienia wymogów związanych z ESG. Albo w toku istniejącej już ugruntowanej współpracy z kontrahentem zostaniemy poproszeni o dostarczenie informacji w zakresie ESG i brak ich dostarczenia może skutkować ograniczeniem lub zakończeniem współpracy. W wielu dużych przedsiębiorstwach wymogi ESG są już wpisane w umowy z dostawcami. Co więcej, dostawcy z określonych sektorów są zobowiązani do poddania się ocenie i przedstawienia odpowiednich certyfikatów, potwierdzających zgodność ich działalności z aktualnymi standardami ESG. A to jeszcze nie wszystko, bo kolejnym, istotnym aspektem związanym z ESG jest dostęp do finansowania i produktów finansowych.
W jaki sposób spełnienie wymogów ESG w przedsiębiorstwie może mieć wpływ na finansowanie?
Patrząc na rynek europejski (i nie tylko), możemy dostrzec, że ustawodawca unijny nałożył szczególną rolę na instytucje finansowe w procesie tzw. zrównoważonej transformacji. Instytucje finansowe jako spółki giełdowe już od kilku lat są zobowiązane do raportowania zrównoważonego rozwoju i dodatkowo mają obowiązek monitorowania ryzyk ESG u swoich klientów oraz ujawniania wielu informacji związanych z przedmiotem udzielanego finansowania oraz inwestycji.
Z tego powodu dla wielu firm dobrej jakości raportowanie ESG będzie oznaczać lepszy dostęp do kapitału i niższy koszt jego pozyskania.
Jakie zmiany legislacyjne czekają nas w najbliższym czasie w aspekcie zrównoważonego rozwoju?
Możemy powiedzieć, że mamy do czynienia ze zmianami o charakterze przełomowym.
Unijna dyrektywa w sprawie sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (CSRD), opublikowana w grudniu 2022 r., ma zastosowanie do około 50 tys. spółek notowanych na giełdzie w UE lub prowadzących w Unii znaczącą działalność, niezależnie od miejsca siedziby.
CSRD nałoży na spółki obowiązek ujawniania obszernych, szczegółowych informacji na temat wyników w zakresie zrównoważonego rozwoju i powiązanych z nimi konsekwencji dla strategii biznesowej. Szczegółowe zasady ujawniania informacji zostały określone w europejskich standardach sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju (ESRS).
Kolejnym krokiem milowym, który wywrze znaczący wpływ na działalność przedsiębiorstw, również tych nieobjętych wprost regulacją, jest dyrektywa CSDDD (Corporate Sustainable Due Diligence Directive) w sprawie należytej staranności w zakresie zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw. To akt prawny, który zobowiązuje duże przedsiębiorstwa działające na terenie Unii Europejskiej do identyfikacji, oceny i zarządzania negatywnym wpływem na środowisko i społeczeństwo. W praktyce ten obowiązek oceny obejmie także małe przedsiębiorstwa pozostające w relacjach biznesowych z dużymi kontrahentami. Aktualnie np. w Niemczech obowiązuje ustawodawstwo nakładające wymogi w zakresie należytej staranności na kontrahentów, co przekłada się na wiele firm polskich, dla których firmy niemieckie są partnerem eksportowym.
Jakie podmioty będą objęte nowymi obowiązkami?
Nowymi obowiązkami zostaną objęte wszystkie spółki giełdowe notowane na rynku regulowanym w Unii Europejskiej, w tym MŚP (z wyjątkiem mikroprzedsiębiorstw). Warunkiem objęcia obowiązkiem raportowania jest spełnienie dwóch z trzech poniższych kryteriów:
– zatrudnienie ponad 250 pracowników;
– obrót netto przekraczający 40 mln EUR;
– bilans przekraczający 20 mln EUR.
W przypadku firm spoza UE działających w UE warunkiem obowiązkowego raportowania będzie spełnienie następujących kryteriów:
– obrót netto wygenerowany w UE przekraczający 150 mln EUR i spółka zależna w UE objęta za-kresem CSRD
albo
– obrót netto wygenerowany w UE przekraczający 150 mln EUR i oddział w UE z rocznym obrotem netto przekraczającym 40 mln EUR.
Natomiast spółki zależne będą zwolnione z obowiązku publikowania sprawozdań o zrównoważonym rozwoju, jeśli zostały uwzględnione w skonsolidowanym sprawozdaniu zarządu spółki dominującej, który został przygotowany zgodnie z wymogami CSRD, lub w skonsolidowanym sprawozdaniu o zrównoważonym rozwoju spółki dominującej z państwa trzeciego przygotowanym zgodnie z ESRS lub innym standardem uznanym za równoważny.
Czy przepisy dyrektywy CSRD to tylko zmiana sposobu raportowania?
To zdecydowanie coś więcej. Przepisy CSRD zobowiązują do wykazania, w jaki sposób firma oceniła możliwości i ryzyko biznesowe związane z kwestiami zrównoważonego rozwoju
(w tym oddziaływania spółek na środowisko i społeczeństwo), a także możliwy wpływ na wyniki finansowe. Osoby zarządzające spółkami muszą wyjaśnić, czy i w jaki sposób ogólna strategia firmy uwzględnia czynniki zrównoważonego rozwoju i ich konsekwencje finansowe, a także w jaki sposób planuje poprawić wyniki w zakresie zrównoważonego rozwoju.
Ze względu na nowe obowiązki firmy potrzebują specjalistów oraz managerów ESG.
Tak, wielość oraz różnorodny charakter wymogów ESG sprawia, że niezbędne staje się powołanie osoby, która zaprojektuje procesy związane ze zbieraniem i analizą danych, skoordynuje związane z tym czynności, w tym relacje z otoczeniem biznesowym, oraz na bieżąco będzie uważnie śledzić zmiany w tym kontekście.
Jakich kompetencji oczekuje się od specjalistów ESG?
Od osoby realizującej zadania z tego zakresu oczekuje się różnorodnych kompetencji z kilku obszarów – zarówno tzw. kompetencji twardych, jak i miękkich, niezależnie od jej pozycji w strukturach danej organizacji. Określiłabym taką osobę jako multiinstrumentalistę. Niewątpliwie istotne są umiejętności analityczne – zarówno specjaliści, jak i managerowie ESG pracują z danymi z wielu obszarów działalności przedsiębiorstwa oraz jego otoczenia biznesowego, regulacje zaś nierzadko zawierają szereg wymogów jakościowych i ilościowych. Mówiąc o regulacjach, musimy mieć na uwadze umiejętność analizy aktów prawnych oraz standardów biznesowych, opracowań branżowych.
Które z tych kompetencji wskazałaby Pani jako kluczowe dla osiągnięcia sukcesu we wdrożeniu i bieżącej realizacji wymagań ESG?
Kluczowe w mojej opinii są kompetencje w zakresie komunikacji oraz budowania i utrzymywania relacji. Sukces zależy przede wszystkim od efektywnej współpracy w ramach całej organizacji. A skoro mówimy o komunikacji, to warto podkreślić, że przydatna będzie umiejętność precyzyjnego, zrozumiałego formułowania myśli – tworzenia dobrej jakości komunikacji dla różnorodnej grupy odbiorców.
Ekspert czy manager ESG to osoba, która potrafi przystępnym językiem mówić lub pisać o bardzo złożonych zagadnieniach, a nierzadko o niełatwych w odbiorze zmianach. Z uwagi na wspomnianą różnorodność aspektów zrównoważonego rozwoju konieczna jest otwartość i umiejętność szybkiego reagowania na zmiany.
Aby działać skutecznie, istotny jest więc miks umiejętności analitycznych, komunikacyjnych i relacyjnych. Kto w takim razie może zostać specjalistą lub managerem ESG? Czy wykształcenie kierunkowe ma tu znaczenie?
Sam profil wykształcenia nie przesądza o sukcesie w tej dziedzinie. W większych podmiotach oczywiście tworzone są zespoły interdyscyplinarne. Jako specjalista lub manager ESG może sprawdzić się zarówno absolwent kierunków ścisłych, w tym nauk przyrodniczych, jak i humanista.
Czy możemy mówić obecnie o typowej ścieżce kariery dla specjalisty lub managera zrównoważonego rozwoju?
Można zaobserwować, że dość częstym zjawiskiem jest przechodzenie pracowników dotychczas zaangażowanych w firmie w kwestie PR, komunikacji marketingowej czy CSR do nowo powstających działów ESG. Z pewnością znajomość danej organizacji – specyfiki jej funkcjonowania, jej klientów, kontrahentów, procesów, osób zaangażowanych w poszczególne kwestie – ułatwia wdrażanie procesów ESG. Z tego powodu wiele firm w pierwszej kolejności poszukuje odpowiedniego kandydata wewnątrz własnej organizacji. Ponadto obserwujemy również migracje z innych podmiotów, a nawet sektorów.
Kluczowe są kompetencje osobiste, gotowość na zmianę i chęć zaangażowania się w różnorodne wyzwania. Niezbędne jest jednak dostarczenie rzetelnych podstaw merytorycznych, a także możliwości wymiany wiedzy i doświadczeń. Takie możliwości chcieliśmy zaoferować naszym klientom, tworząc kurs. Wymagania są bardzo złożone i obszerne, a w dodatku ewoluują w sposób niezwykle dynamiczny, natomiast rynek często nie zdążył wypracować jednolitej praktyki. Przydatna jest zatem możliwość wymiany refleksji lub wiedzy – w tej dziedzinie wszyscy są na etapie ciągłej nauki i doskonalenia swoich kompetencji, a na niektóre pytania może istnieć więcej niż jedna poprawna odpowiedź. Warto więc konfrontować swoje przemyślenia i wątpliwości z innymi ekspertami.
Biorąc pod uwagę duże wyzwania, jakie stoją przed osobami odpowiedzialnymi za raportowanie ESG, czym się kierowaliście, tworząc w SEKA kurs „Manager ESG”?
Trzeba podkreślić, że ESG jako dziedzina interdyscyplinarna wymaga szczególnego podejścia do edukacji. Aktualnie na rynku widzimy szeroką paletę szkoleń i studiów podyplomowych w tej dziedzinie. Uczelnie wyższe oferują liczne studia podyplomowe związane ze zrównoważonym rozwojem. Naszym celem podczas opracowania koncepcji kursu była jak najlepsza odpowiedź na praktyczne potrzeby naszych klientów. Dlatego do jego tworzenia zaangażowaliśmy praktyków – osoby, które od lat współpracują z klientami reprezentującymi różnorodne sektory działalności.
Naszym podstawowym założeniem jest zaprezentowanie praktycznych aspektów wdrożenia ESG i możliwych do osiągnięcia korzyści w związku ze zrównoważoną transformacją. Zależy nam na tym, by wskazywać na szanse i możliwości rozwiązań, by dzięki temu wyposażyć naszych kursantów w różnorakie kompetencje, umożliwiając im samodzielne pełnienie tej fascynującej, przyszłościowej roli.
Ewa Chodowska – mentorka kursu Manager ESG w SEKA S.A. Ekspertka ESG, prawniczka, menadżerka z wieloletnim doświadczeniem we wiodących kancelariach prawnych, globalnej firmie konsultingowej oraz bankowości. Posiada m.in. certyfikaty: Approved Compliance Officer (ACO) i Approved Compliance Expert (ACE). Aktywnie uczestniczy w projektach wdrożeniowych z zakresu ESG i stowarzyszeniach branżowych ESG.
Artykuł pochodzi z magazynu SEKA nr 36. Czytaj więcej o ESG w magazynie w wersji pdf. Pobierz bezpłatnie na https://magazyn.seka.pl/magazyn-seka/
0
0
Głos/y
Ocena artykułu
